SABeD: Wat kan een corpus gesproken academisch Belgisch-Nederlands betekenen in het hoger (taal)onderwijs?

SABeD (Spoken Academic Belgian Dutch) is een interdisciplinair onderzoeksproject waarbij een corpus gesproken academisch Belgisch-Nederlands gecompileerd wordt. Een dergelijk corpus maakt het mogelijk corpusgebaseerd leermateriaal te ontwikkelen. Volgens recent onderzoek vormt (gesproken) academisch Nederlands, en meer bepaald academische woordenschat, een struikelblok voor (niet-)moedertaalleerders van het Nederlands (Deygers, 2017; Deygers, Van den Branden, & Peters, 2017). Studenten hoger onderwijs komen echter veelvuldig in contact met dit taalregister in hoorcolleges. Zij leren tijdens deze hoorcolleges dus nieuwe lesinhouden in een taalregister waarmee ze weinig vertrouwd zijn.

Concreet heeft het SABeD-project als doel (1) een corpus gesproken academisch Belgisch-Nederlands samen te stellen en (2) hierbij de effectiviteit van spraaktechnologie te onderzoeken voor automatische transcriptie van gesproken teksten, (3) om nadien een woordfrequentielijst en (4) een woordenschattoets gesproken academisch Nederlands te ontwikkelen.

Het corpus zal bestaan uit een 200-tal hoorcolleges uit universitaire 1^ste bacheloropleidingen en de domeinen van de biomedische, exacte, sociale en geesteswetenschappen omvatten. Voor de corpuscompilatie werden automatische transcripties gegenereerd, die deels manueel gecorrigeerd werden en dan gebruikt voor het verder optimaliseren van de automatische spraakherkenning (ASR). Tijdens deze lezing ga ik dieper in op de theorie achter de corpusontwikkeling en onze vooropgestelde toepassingen voor taalondersteuning in het hoger onderwijs.

100 Dagen thuiskomen in taal

Twee factoren blijken van  invloed op het studiesucces in de eerste 100 dagen: taalvaardigheid (met name schriftelijke vaardigheden) en thuisgevoel (‘sense of belonging’, de mate waarin een student zich thuis  voelt). Door studenten handvatten te bieden hun taalvaardigheid te ontwikkelen met aandacht voor succesfactoren voor thuisgevoel, laten we ze op inclusieve wijze onderdeel zijn van de talige, sociale en academische hbo-gemeenschap.  

Vanuit de Comenius Teaching Fellowship subsidie hebben wij een leerlijn ontwikkeld gebaseerd op drie didactische principes: genredidactiek, schrijfprocesdidactiek en inclusieve didactiek. Tijdens deze sessie deel ik graag met jullie onze ervaringen uit dit project, onze ontwerpprincipes, opbrengsten vanuit de afgeronde experimenten en geven we stof tot nadenken over onderwijsvernieuwing.

Taalbewust onderwijs bij hbo-verpleegkunde 

Bij De Haagse Hogeschool hebben we een zeer diverse studentenpopulatie, met grote verschillen in (Nederlandse) taalvaardigheid. Om vertraging of uitval door tekortschietende taalvaardigheid te voorkomen zet De Haagse Hogeschool in op taalbewust onderwijs. Onze opleiding is een voorloper in dit verandertraject.  Met behulp van een Comenius teaching fellowship heb ik voor studiejaar 2020-2021 de lessen medische biologie (20 weken, semester 1) en klinisch redeneren (10 weken, semester 2) voor tweedejaarsstudenten van de voltijdopleiding herschreven en uitgevoerd volgens de principes van taalontwikkelend lesgeven. Het effect van de aanpassingen in het onderwijs is op drie manieren onderzocht: 1) self-efficacy enquêtes, 2) focusgroepgesprekken en 3) vergelijking van de kwaliteit van verslagen met een eerder cohort door vier taaldocenten m.b.v. Comproved. Ondanks beperkte mogelijkheden tot kwantitatief onderzoek i.v.m. de coronapandemie zijn we positief over de verkregen inzichten en heb ik vervolgens onderzocht wat er nodig is voor verdere implementatie van taalbewust onderwijs binnen de opleiding, op basis van de vraag ‘Hoe zorgen we ervoor dat docenten zich bekwaam voelen om taalbewust onderwijs te verzorgen?’. In de presentatie komen zowel de belangrijkste onderzoeksresultaten als randvoorwaarden en adviezen voor verdere implementatie aan bod.

Het hbo-schrijfonderwijs op de schop. Van schrijflessen naar lessen in ‘multigeletterdheid’

In het Nederlandse hbo-schrijfonderwijs zijn de begrippen Multiliteracies en multimodality nauwelijks opgepakt. Het emancipatoire hbo-ideaal indachtig, wil ik met jullie onderzoeken hoe we onze schrijflessen kunnen verbreden tot lessen in deze ‘multigeletterdheid’. In de vorm van een workshop bespreken we Engelstalige literatuur[1] over deze begrippen en proberen we werkvormen uit waarin studenten niet alleen schrijven maar multimodale content maken. We onderzoeken hoe we daarbij de verschillende achtergronden van onze studenten kunnen erkennen, als ook hun behendige manier van  communiceren op sociale media. Doel is hen het vuur aan de schenen te leggen als ze vanuit hun jeugdige (over)moed multimodale genres uitproberen die in hun latere beroepspraktijken courant zijn.

[1] New London Group. (1996). A pedagogy of multiliteracies: Designing social futures. Harvard Educational Review, 66, 60-92.