Schrijvende machines in het taalonderwijs

Hoe kunnen op artificiële intelligentie gebaseerde tools als ChatgGPT helpen ons taal- en vakonderwijs te versterken?

Eind 2022 werd de wereld opgeschrikt door de grootschalige introductie van ChatGPT, een op artificiële intelligentie gebaseerd programma waarmee allerlei teksten gegenereerd kunnen worden. In de onderwijswereld lijken zowel voor- als tegenstanders het inmiddels eens over de verbazingwekkende vermogens van de tool én het belang van een kritische opstelling ten aanzien van door de chatbot gegenereerde teksten. Een zinvolle inzet van ChatGPT - en AI in bredere zin - in het onderwijs vraagt wat van het beoordelend vermogen van taal- en vakdocenten. Zij moeten in staat zijn om samen met leerlingen teksten te analyseren door ze in een sociale context te plaatsen, te beoordelen op inhoudelijke betrouwbaarheid en te herkennen welke taalmiddelen zijn ingezet om een doel te bereiken. Deze vermogens kunnen versterkt worden als leerlingen ook leren zelfstandig teksten te schrijven en dit niet ondoordacht uitbesteden aan tekstmachines als ChatGPT. In deze sessie willen wij, na een inleiding op het thema vanuit verschillende perspectieven, in gesprek gaan met docenten uit alle onderwijssectoren over de vraag hoe ChatGPT ons taal- en vakonderwijs kan versterken.

Panelleden

Pascal Wiggers, Associate Lector Responsible Artificial Intelligence (AI) bij de faculteit Digitale Media & Creatieve Industrie (FDMCI) van de Hogeschool van Amsterdam.

Anneke Smits, lector Onderwijsinnovatie en ICT aan de Hogeschool Windesheim.

Gerald van Dijk, Lerarenopleider en onderzoeker aan de Hogeschool Utrecht.

Schrijvende machines in het taalonderwijs

Hoe kunnen op artificiële intelligentie gebaseerde tools als ChatgGPT helpen ons taal- en vakonderwijs te versterken?

Eind 2022 werd de wereld opgeschrikt door de grootschalige introductie van ChatGPT, een op artificiële intelligentie gebaseerd programma waarmee allerlei teksten gegenereerd kunnen worden. In de onderwijswereld lijken zowel voor- als tegenstanders het inmiddels eens over de verbazingwekkende vermogens van de tool én het belang van een kritische opstelling ten aanzien van door de chatbot gegenereerde teksten. Een zinvolle inzet van ChatGPT - en AI in bredere zin - in het onderwijs vraagt wat van het beoordelend vermogen van taal- en vakdocenten. Zij moeten in staat zijn om samen met leerlingen teksten te analyseren door ze in een sociale context te plaatsen, te beoordelen op inhoudelijke betrouwbaarheid en te herkennen welke taalmiddelen zijn ingezet om een doel te bereiken. Deze vermogens kunnen versterkt worden als leerlingen ook leren zelfstandig teksten te schrijven en dit niet ondoordacht uitbesteden aan tekstmachines als ChatGPT. In deze sessie willen wij, na een inleiding op het thema vanuit verschillende perspectieven, in gesprek gaan met docenten uit alle onderwijssectoren over de vraag hoe ChatGPT ons taal- en vakonderwijs kan versterken.

Panelleden

Pascal Wiggers, Associate Lector Responsible Artificial Intelligence (AI) bij de faculteit Digitale Media & Creatieve Industrie (FDMCI) van de Hogeschool van Amsterdam.

Anneke Smits, lector Onderwijsinnovatie en ICT aan de Hogeschool Windesheim.

Gerald van Dijk, Lerarenopleider en onderzoeker aan de Hogeschool Utrecht.

Onderwijs in digitale geletterdheid op 22 Nederlandse basisscholen

In deze presentatie komen de belangrijkste bevindingen aan de orde uit een recent afgerond onderzoek naar het onderwijs in digitale geletterdheid in 22 Nederlandse basisscholen. Daarbij komt aan de orde aan welke aspecten van digitale geletterdheid deze scholen vooral aandacht besteden, en waar sprake is van blinde vlekken. Bovendien worden een aantal belangrijke factoren binnen en buiten school besproken die de digitale geletterdheid van leerlingen positief dan wel negatief  kunnen beïnvloeden. Dit mondt uit in adviezen om de digitale geletterdheid van leerlingen te laten groeien. Deze adviezen kunnen voor veel scholen relevant zijn. In de discussie zal aandacht zijn voor de ervaringen van participanten ten aanzien van het onderwijs in digitale geletterdheid en zal samen gezocht worden naar oplossingen voorgeïdentificeerde knelpunten.

Digitale informatievaardigheden integreren in het schoolvak Nederlands

Eind 2023 worden de concept-kerndoelen voor digitale geletterdheid in het curriculum gepresenteerd. Voor informatievaardigheden ziet procesregisseur Hanneke Oosting een grote component bij Nederlands. Maar over hoe je dat nou effectief onderwijst is nog weinig bekend. Deze workshop biedt inzicht in effectieve didactiek voor informatievaardigheden, gebaseerd op recent onderzoek. We ontleden wat 'informatievaardigheden' precies inhoudt, verkennen hoe informatievaardige leerlingen zich gedragen en ontdekken hoe we deze cruciale vaardigheden in de lessen Nederlands kunnen integreren.

Veel leraren overschatten de competenties van hun leerlingen op dit gebied, terwijl onderzoek toont dat veel leerlingen onderontwikkeld zijn op dit gebied (Frerejean et al., 2016; Rosman et al., 2015; Walraven et al., 2009) en dat effectief online zoeken en informatie selecteren geen intuïtieve vaardigheden zijn. Bovendien heeft expliciete instructie de voorkeur boven minimale begeleiding bij het onderwijzen van deze vaardigheden (e.g. Brand-Gruwel & Gerjets, 2008; Kirschner & De Bruyckere, 2017).

We zullen ons richten op het onderwijzen van strategieën die verder gaan dan instrumentele aspecten, zoals het effectief synthetiseren van bronnen in verschillende formaten. Daarnaast zullen we benadrukken hoe belangrijk het is om informatievaardigheden in een authentieke context te onderwijzen. Aan het eind van de sessie heb je een duidelijk beeld hebben van wat informatievaardigheden inhouden en hoe je ze effectief kunt integreren in jouw lessen.